“Systemisch aan tafel!”

Als ouder ken je vast wel die avonden dat het gewoonweg niet lekker soepel gaat. Moe van de dag, iets eten wat je niet lust en racen tegen de klok want er moet nog gedoucht en voorgelezen worden. Als je merkt dat het structureel niet lekker loopt, kijk dan eens bewust naar de tafelschikking bij je thuis.

Systemisch aan de eettafel
Mijn eerste lessen aan de Academie voor Psychodynamica gingen over systemisch werken. Een geheel nieuw begrip voor mij. En ik weet nog goed wat de docent tegen het einde van de les zei: “Voor wie kinderen heeft, ga eens bewust systemisch aan tafel zitten en merk op wat er gebeurt”. Ik zal je zeggen, het is nu opmerkelijk anders. Veel meer rust en meer gezelligheid wat het eten ten goede komt.

Vaak ontstaan een tafelschikkingen uit praktische overwegingen. Iedere ouder helpt een kind met eten, de kok zit het dichtst bij de keuken, ouders zitten tegenover elkaar omdat ze dit gewend zijn, die kekke kinderstoel staat het mooist aan de kop van de tafel. In de systemische benadering (het gezin zien als een systeem) gaat men ervanuit dat er een ordening moet zijn waar ieder gezinslid zich goed bij voelt. Er is ordening, balans, je hoort erbij en er is erkenning, de 4 basisprincipes voor systemisch werk.

Binnen het gezinssysteem heb je ook het systeem van de ouders en het systeem van de kinderen. Als we kijken naar de tafelschikking zitten de ouders bij elkaar en de kinderen van oud naar jong ertegenover. Heb je een ronde tafel, dan zit je systemisch met de klok mee: vader, moeder en dan de kinderen van eerstgeboren naar laatstgeboren. De ouders en de kinderen krijgen hiermee de plek aan tafel die past bij hun plek in het gezin.

Hoe zit dit met een éénoudergezin of samengesteld gezin?
Als je een éénoudergezin bent, zet je jezelf op de eerste positie, en je kinderen van oud naar jong tegenover jezelf. Of naast je met de klok mee. Bij een samengesteld gezin moet je even experimenteren. Je hebt hier te maken met meerdere gezinssystemen die samengevoegd worden. In de systemische benadering geldt: kinderen uit eerdere relaties gaan voor kinderen uit de huidige relatie. Hebben beide partners eigen kinderen dan is het een goed idee om te kijken of het volgende werkt: vader met eigen kinderen in volgorde van oud naar jong aan de ene kant van de tafel en moeder met eigen kinderen in volgorde van geboorte ertegenover. Aan een ronde tafel krijg je met de klok mee, vader met daarnaast zijn kinderen gevolgd door moeder met haar kinderen.

Gezinnen met twee moeders of twee vaders
Als je thuis met twee vaders of twee moeders bent, dan kun je gewoon de basisvolgorde aanhouden. De partners kunnen zelf aanvoelen welke systemische plek het beste voelt. Het gaat niet om leeftijd of wie van de twee het meest verdient. Laat je gevoel spreken en experimenteer.

Gezinnen met adoptiekinderen of pleegkinderen
Ook bij deze gezinnen is volgorde belangrijk. Houd de ‘basisvolgorde’ aan en de adoptiekinderen en/of pleegkinderen sluiten de rij af. Zij komen na de eventueel biologische kinderen en gaan zitten op leeftijd (eerstgeboren).

Gezinnen waarin iemand wordt gemist
De systemische benadering zegt dat iedereen binnen het systeem erbij hoort. Een kind of ouder die gemist wordt, verdient ook een plek in het gezin. Toch hoef je niet met een lege stoel aan tafel te gaan zitten. Je kunt ervoor kiezen om symbolische plek te geven aan de gemiste persoon. Zet een foto op tafel of brand een kaarsje. Kies iets wat bij jullie gezin past. Het gaat erom dat niemand wordt vergeten in het systeem.

Tot slot mee- eters en gezinsleden die niet mee eten
Bij ons thuis eten opa en oma iedere woensdag mee. Ik houd dan de ‘basisvolgorde’ aan zoals wij normaal eten en opa en oma sluiten de rij af. Dat betekent wat schuiven met stoelen, maar werkt wel het beste voor rust aan tafel. Een oppas of vriend(in) van mij of van de kinderen die mee eet komt bij ons ook voor. Ook hier kun je de ‘basisvolgorde’ aanhouden en sluit de oppas of vriend(in) naast de kinderen de rij af. En tot slot, mijn partner of ik eet ook eens niet thuis. Dan houd je een lege stoel zodat de persoon er systemisch toch bij is. Geldt natuurlijk ook voor je kind wie ook weer eens mee eet bij die vriend(in).

Bronnen:
Lesstof van Academie voor Psychodynamica, kindercoach opleiding
Teeling, E. (2021). Relax mama in de keuken. Snor, Uitgeverij